Yapay menisküs, kaval ve uyluk kemiklerinin eklem yüzeyleri arasında yer alan ve yük taşıma, şokun emilmesi ve kıkırdağın beslenmesi gibi önemli görevleri yürüten menisküs dokusu yerine geliştirilen sentetik implantlara verilen genel addır.

Menisküs dokusunun olmadığı durumlarda eklem kıkırdağında erken yaşta hızlı bir bozulma ve kireçlenme (artrit) ortaya çıkar. Bu nedenle günümüzde menisküs yırtıklarının tedavisi sırasında olabildiği kadar menisküs dokusu korunmaya çalışılır. Günümüz tıbbında hekimler mümkün olduğunca menisküs dokusunu tamir etmeye ve eğer tamiri mümkün değilse kısmi tıraşlama işlemi ile asgari doku kaybına yol açmaya gayret ederler.

Ancak bazı vakalarda menisküsün bir kısmının ya da tamamının çıkarılması kaçınılmaz olabilmektedir. Bu gibi durumlarda kadavradan alınan allogreft menisküs dokularının nakli gerekir. Fakat kadavradan uygun doku temininde ortaya çıkabilen sorunlar, canlı dokuların transplantasyonu sırasında görülebilen bulaşıcı hastalık riski ve bu dokuların sterilizasyonu işlemi sırasında boyutlarında yaşanan uyumsuzluklar, bilim adamlarını çeşitli yapay menisküs dokuları geliştirmeye sevk etmiştir.

Yakın zamanda en sık kullanılan sentetik menisküs implantları, Tip I kolajen liflerinden üretilmiş olan CMI ve poliüretan polimerik implantlardan olan ACTIFIT'tir. Özellikle menisküsün çerçevesinin korunduğu, kısmi menisküs kayıpları sonrasında her iki menisküs implantı ile de başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bu yöntemde sentetik dokular zaman içerisinde hastanın kendi hücreleriyle yer değiştirerek canlı bir dokuya dönüşmektedir.

Nakil işleminin gerçek başarısı ise yıllar sonra bu dokuların gerçek menisküs dokusunun işlevlerini gerçekleştirerek dizde kireçlenme (artrit) gelişmesi riskini tamamen ortadan kaldırmasıyla gerçekleşmiş olacaktır. Bu iddianın henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış olmasına rağmen, menisküs dokusunun yokluğunda artritin kaçınılmaz olması ve bunun hayat kalitesine etkisi nedeniyle yapay menisküsün kullanılmasını denemeyi oldukça değerli kılmaktadır.

Yapay menisküs teknolojisindeki ilerlemeler, biyomalzeme mühendisliği ve hücresel biyoloji alanındaki gelişmelerle paralel gitmektedir. Gelecekte, hastanın kendi hücrelerinden üretilen ve kişiye özel olarak tasarlanan biyouyumlu menisküs implantlarının yaygın olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Bu tür kişiselleştirilmiş tıp uygulamaları, nakil sonrası reddedilme riskini minimize edebilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Yapay menisküs implantları, menisküs dokusunun doğal işlevlerini taklit etme potansiyeline sahip önemli bir yeniliktir. Günümüz tıbbında menisküs yırtıkları ve kayıpları için giderek daha fazla kullanılmakta olan bu teknolojiler, uzun vadede diz eklem sağlığını koruma ve artrit gelişimini önleme açısından büyük umut vadetmektedir. Bununla birlikte, bu teknolojilerin uzun dönem sonuçlarını ve etkinliğini belirlemek için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır.