Diz menisküs zedelenmesi nasıl tedavi edilir?

Menisküsler, diz ekleminizde bulunan ve uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiği (tibia) arasında yer alan C şeklindeki kıkırdak yapılardır. Her dizde biri içte diğeri dışta olmak üzere iki menisküs bulunur. Bu yapılar, diz ekleminin stabilitesini sağlar, şok emilimi yapar ve yük dağılımına yardımcı olur. Menisküs zedelenmeleri, genellikle dizin ani dönme hareketleri, çömelme veya doğrudan darbe sonucu oluşur. Yaşlanma ile birlikte menisküs dokusu yıpranabilir ve daha küçük travmalarla bile yırtılabilir.

Teşhis için öncelikle bir ortopedi uzmanına başvurmanız gerekir. Doktorunuz fizik muayene yapacak ve dizinizi hareket açıklığı, ağrılı noktalar ve stabilite açısından değerlendirecektir. Tanıyı doğrulamak için genellikle manyetik rezonans görüntüleme (MRI) istenir. MRI, menisküs yırtığının yerini, boyutunu ve tipini net olarak gösterir. Bazen röntgen de eklem aralığındaki daralma veya kireçlenme gibi diğer sorunları değerlendirmek için kullanılabilir.

Tedavi, yırtığın tipine, büyüklüğüne, yerine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Tedavi seçenekleri genellikle cerrahi olmayan (konservatif) ve cerrahi yöntemler olarak ikiye ayrılır.

Bu yöntemler, özellikle küçük, stabil yırtıklarda veya menisküsün dış kenarındaki (kanlanmanın iyi olduğu "kırmızı bölge") yırtıklarda tercih edilir. Ayrıca, ileri yaştaki hastalarda veya cerrahi riski yüksek olan bireylerde de ilk seçenek olabilir.

• Dinlenme: Ağrıya neden olan aktivitelerden kaçınmak ve dizinizi zorlamamak.
• Buz Uygulama: Şişliği ve ağrıyı azaltmak için günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulaması.
• Kompresyon: Diz etrafına elastik bandaj sararak şişliği kontrol altına alma.
• Yüksekte Tutma: Dizinizi kalp seviyesinden yukarıda tutarak şişliği azaltma.
• İlaç Tedavisi: İbuprofen veya naproksen gibi nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler) ağrı ve enflamasyonu hafifletmek için kullanılabilir.
• Fizik Tedavi: Bir fizyoterapist eşliğinde, diz çevresindeki kasları (kuadriseps, hamstring) güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve eklem hareket açıklığını korumaya yönelik egzersizler. Bu, diz stabilitesini artırarak iyileşmeyi hızlandırır.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Şiddetli ağrı ve enflamasyon durumunda, doktorunuz diz ekleminize kortikosteroid enjekte edebilir. Bu geçici bir rahatlama sağlar.

Cerrahi olmayan tedaviye yanıt alınamazsa, yırtık büyük veya instabilse, dizde kilitlenme gibi mekanik belirtiler varsa cerrahi düşünülebilir. Cerrahi genellikle artroskopik (kapalı) yöntemle yapılır.

• Menisektomi: Menisküsün hasarlı ve işlevsiz kısmının çıkarılmasıdır. Bu işlem hızlı bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede eklem kıkırdağında aşınma ve kireçlenme (osteoartrit) riskini artırabilir.
• Menisküs Tamiri (Dikişi): Mümkün olduğunda tercih edilen yöntemdir. Özellikle genç, aktif hastalarda ve menisküsün kanlanan bölgesindeki yırtıklarda uygulanır. Yırtık olan parçalar dikilerek menisküsün korunması hedeflenir. Bu, uzun vadeli eklem sağlığı için daha iyidir ancak iyileşme süreci menisektomiye göre daha uzundur.

İyileşme süreci, uygulanan tedavi yöntemine bağlıdır.

• Cerrahi Olmayan Tedavi Sonrası: Birkaç hafta ile birkaç ay sürebilir. Fizik tedavi programına düzenli devam etmek çok önemlidir.
• Menisektomi Sonrası: Hasta genellikle aynı gün veya ertesi gün yürüyebilir. Tam iyileşme ve normal aktivitelere dönüş birkaç hafta sürebilir.
• Menisküs Tamiri Sonrası: İyileşme süreci daha uzundur (3-6 ay). Hasta, menisküsün iyileşmesi için bir süre koltuk değneği kullanmak zorunda kalabilir ve dizini belli açılarda hareket ettirmesi kısıtlanabilir. Fizik tedavi, bu sürecin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir. Diz ağrınız veya menisküs zedelenmesi şüpheniz varsa, mutlaka bir sağlık uzmanına (ortopedi doktoru) başvurunuz. Doğru teşhis ve size özel tedavi planı için doktorunuzun önerilerini dikkatle takip ediniz.